پژوهش‌هایی که تنها به درد قفسه‌های بایگانی می‌خورند

محمدرضا قاسمی‪-‬ هزینه‌های زندگی به صورت مداوم در حال تغییر است. چون قیمت کالاها و خدمات، پیوسته در حال تغییر است. قیمت تعداد بسیار کمی از کالاها به صورت سالانه، اندکی ماهانه، و بخش زیادی نیز هفتگی، روزانه و حتی ساعتی در حال تغییر است. درآمدها هم به صورت مدام در حال تغییر است. اما تقریباً برعکس. درآمد بخش زیادی از جامعه، همچون کارمندان و کارگران و حقوق‌بگیران سالانه، بخش کمی، مثل شرکت‌های خودرویی و... ماهانه، بخش اندکی مثل بازاریان و تجار هم هفتگی، روزانه و شاید هم ساعتی. اما پژوهش‌های دستگاه‌های تصمیم‌گیر در چه بازه‌های زمانی انجام می‌شود؟ معمولاً سالانه و آنهم با داده‌های سال‌های قبل‌تر! تازه آنهم اگر به موقع انجام شود و به موقع هم ارائه شود. جالب‌تر اینکه، برنامه‌ریزی، تصمیم‌گیری و اجرای نتایج این پژوهش‌ها نیز، خود فرایندی چند ساله دارد. به عنوان نمونه، مرکز پژوهش‌های مجلس، در تیرماه 1399 گزارش خود در رابطه با "بررسی داده‌های هزینه و درآمد خانوار در سال 1397" را منتشر نموده است. دقت کنید، "داده‌های هزینه و درآمد خانوار در سال 1397". زمان انتشار تیرماه 1399. قرار است بر اساس این داده‌ها، برنامه‌ریزی شود. لایحه داده شود. قانون تصویب شود. ابلاغ و اجرا شود. به نظر شما نتیجه این پژوهش‌ها، برنامه‌ریزی‌ها و اقدامات چه خواهد شد؟ آیا اکنون که دی‌ماه سال 1399 است، وضعیت هزینه و درآمد خانوارها، همانند وضعیت سال 1397 است؟ آن زمانی که تصمیمات بر اساس خروجی این پژوهش گرفته و اجرا شود چه؟ آیا همچنان داده‌ها معتبر است؟ باور کنید نه. با این وضعیت اقتصادی، با این نرخ تورم، با این تغییرات سریع قیمت‌ها، داده‌های امروز با داده‌های دیروز متفاوت است.
تا چه برسد به داده‌های امروز با داده‌های چند سال قبل. اگر اقتصادی با ثبات داشتیم، اگر تورمی یکنواخت داشتیم، اگر قیمت کالاها به صورت یکسان رشد می‌کرد، اگر درآمدها هم، به تناسب هزینه‌ها تغییر می‌کرد. می‌توانستیم به همان تناسب، نتایج این پژوهش‌ها را هم تعدیل کنیم و بر اساس آنها برنامه‌ریزی و اقدام کنیم. به نظر شما، در این چند سال، درآمد یک کارگر با قیمت یک پراید به یک نسبت رشد کرده‌اند؟ به نظر شما، در این چند سال، درآمد یک دامدار با درآمد یک بازاری به یک نسبت رشد کرده است؟ خودتان چه؟ آیا هنوز در همان دهک درآمدی که قرار داشتید، باقی مانده‌اید؟ قطعاً جوابتان یک "نه" محکم است. به گمانم پژوهش‌هایمان از سرعت تغییرات اقتصادی بیش از اندازه عقب است. به گمانم زمانی که نتایج پژوهش‌هایمان آماده انتشار می‌شود، دیگر تنها برای نگهداری در قفسه‌های بایگانی به درد می‌خورد. وقتتان را هدر می‌دهید و صد البته که هزینه‌هایی که صرف این پژوهش‌ها می‌کنید. لطفاً یا سرعت بررسی و پژوهش‌های خود را زیاد کنید، یا سرعت تغییرات اقتصادی را کند. البته تردید دارم با این برنامه‌ریزی، این نحوه سیاست‌گذاری و این دست فرمان، بتوانید کاری برای دومی انجام دهید. پس فکری به حال اولی کنید.