یک منبع الهام تمام‌نشدنی!
[شهروند] یکی از آسیب‌های سینمای ایران در تمام تاریخ بی‌توجهی به موضوع اقتباس بوده. رویکردی که در سینماهای قدرتمند دنیا- از هالیوود و سینمای اروپا تا حتی سینمای چین و روسیه- همواره منبع الهامی تمام‌نشدنی برای فیلمسازان بوده. اینجا اما جز معدود فیلمسازانی مانند داریوش مهرجویی، ناصر تقوایی، مسعود کیمیایی و امیر نادری که با فیلم‌هایی مانند «گاو» و «دایره مینا» و «آرامش در حضور دیگران» و «ناخدا خورشید» و «داش آکل» و «تنگسیر» آثار نویسندگانی مانند غلامحسین ساعدی و ارنست همینگوی و صادق چوبک را دستمایه خلق آثار خود قرار دادند؛ بخش اعظم سینما به اقتباس ادبی بی‌توجه بوده و همین هم سینمای ایران را از ظرفیتی که پیوند بین سینما و ادبیات موجب می‌شود، محروم کرده است. با این حال به نظر می‌رسد تلاشی در جریان است تا این کمبود در سینمای ایران برطرف شود.
روایت‌های ماندگار
اهمیت فیلم‌هایی اقتباسی تا به آنجا پیش رفته که امروز مراکز مهم سینمایی بخشی از تولیدات‌شان را با تمرکز بر کتب موفق به مرحله تولید می‌رسانند و یک سیمرغ اختصاصی برای فیلمنامه‌های اقتباسی در ویترین جوایز جشنواره فیلم فجر در نظر گرفته شده است. در همین راستا بود که در چند سال اخیر شاهد رونمایی فیلم‌هایی همچون «بی‌همه‌چیز»، «یدو» و «۲۳ نفر» بر پرده «فجر» بودیم. این روند را البته می‌توان به اقتباس از رویدادها و شخصیت‌های واقعی هم تعمیم داد که به تجربه‌هایی همچون «هناس»، «غریب»، «شماره ۱۰» یا «دسته دختران» در سال‌های اخیر انجامیده است. در این سبک از اقتباس، فیلمساز شاید مستقیما سراغ کتاب واحد یا مستندات مکتوب نرود، اما روایت خود را با گُرته‌برداری مستقیم از «واقعیت» به تصویر درمی‌آورد. این رویکرد در تلویزیون نیز در قالب محصولی چون سریال «سوران»- با اقتباس از کتاب «عصرهای کریسکان»- روی آنتن رفته است.
کارنامه امسال
امسال سازمان سینمایی سوره با ۶ اثر در جشنواره فیلم فجر حضور دارد که از این آثار دو فیلم با اقتباس مستقیم از کتاب، یک فیلم با اقتباس از یک گزارش مکتوب ژورنالیستی و دو فیلم با اقتباس از کاراکترهای واقعی به تولید رسیده‌اند.
فیلم سینمایی «باغ کیانوش» به کارگردانی رضا کشاورز که در قالب همکاری مشترک باشگاه فیلم سوره و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به ویترین جشنواره راه یافته است، روایتی اقتباسی از کتابی به همین نام به قلم علی‌اصغر عزتی پاک است که روایتی ماجراجویانه از سال‌های دهه ۶۰ را با حضور چند قهرمان نوجوان در مرکز روایت به تصویر درآورده است.
فیلم سینمایی «آپاراتچی» هم که از آثار طنز حاضر در جشنواره چهل‌ودوم به‌حساب می‌آید، محصول مشترک سازمان سینمایی سوره، بنیاد سینمایی فارابی و مدرسه سینمایی اندیشه و هنر «ماه» به تهیه‌کنندگی سجاد نصراللهی است که علی طاهرفر در اولین تجربه کارگردانی خود آن را به سرانجام رسانده است. حسین تراب‌نژاد و احسان لطفیان، فیلمنامه این فیلم را با برداشتی آزاد از کتاب «آپاراتچی» نوشته روح‌الله رشیدی نوشته‌اند.
دیگر اثر سازمان سینمایی سوره اما تجربه متفاوت در زمینه اقتباس محسوب می‌شود. بهروز افخمی که پیشتر تجربه ساخت فیلم‌های اقتباسی همچون «گاوخونی» را در کارنامه خود داشته است، این‌بار سراغ اقتباس از گزارش یک روزنامه‌نگار رفته است و فیلمنامه «صبح اعدام» را با برداشتی از گزارش روزنامه کیهان از دقایق پایانی منتهی به اعدام طیب حاج‌رضایی و حاج اسماعیل رضایی به نگارش درآورده است.
دو فیلم «احمد» به کارگردانی امیرعباس ربیعی و «آسمان غرب» به کارگردانی محمد عسکری هم گفته می‌شود در قالب روایت از شخصیت‌ها و رویدادهای واقعی شکل گرفته است. «احمد» که محصول مشترک سازمان سینمایی سوره و موسسه تصویرشهر محسوب می‌شود، روایتی سینمایی از ساعات ابتدایی وقوع زلزله بم و نقش‌آفرینی شهیداحمد کاظمی در مدیریت اولیه این بحران است. فیلم سینمایی «آسمان غرب» هم به‌عنوان محصول مشترک سازمان سینمایی سوره و بنیاد فارابی، روایتی واقعی از رشادت، غیرت و میهن‌دوستی خلبان شهیدعلی‌اکبر شیرودی و دیگر هم‌رزمانش را در روزهای آغازین جنگ به تصویر کشیده است و از منظر اقتباس از مستندات دفاع مقدس، تجربه‌ای خاص در سینمای ایران محسوب می‌شود.
