آسیب‌‌های پنهان لطیفه‌های قومی

در برخی زمان‌ها واقعیتِ فرهنگ‌ها با بهره گیری ازلایه‌های پنهانی خود، پرورش اخلاق فردی و اجتماعی نسل‌ها از جمله دانش‌آموزان را برعهده خواهند داشت. بنابر این با مسئله‌ای بسیار جدی روبرو هستیم که نیازمند تامل و تدبر بیشتر در راستای دفع معضلاتی نیمه پنهانی است که ممکن است تحقق برخی اهداف پرورشی معلمان و مربیان را با اختلال روبرو نماید.یکی از مصداق‌های شناخته شده‌ی لایه‌های پنهان برخی فرهنگ‌ها، بازگویی و انتشار لطیفه‌های قومی است.
در حقیقت وجه آسیب‌زا و اختلاف برانگیز این
لطیفه‌ها غافلگیرانه دامنگیر ما خواهد شد زیرا: اولا در قالب لطیفه‌ها به طور مکرر بازگویی می‌شوند و عنوان شوخی را با خود یدک می‌کشند و دوما از طرف دیگر در لایه‌های چندان آشکار زندگی ما جاری نیستند بلکه بیشتر به طور نیمه پنهانی و ارتباط‌های دوستانه‌ای مانند چت و ارسال پیام کوتاه حضور چشمگیرتری دارند.
برهمه‌ی ما آشکار است که بخشی از فعالیت‌ها و اهداف ارکان تربیت دانش آموزان یعنی پدر و مادر و معلمان و حتی کتاب‌های درسی، حول رفتار اجتماعی سالم و حسِ احترام به هم‌نوعان و قومیت‌های ایرانی است؛ بنابر این در میان بازگویی و گسترش لطیفه‌های قومی به مرور زمان روح احترام به دیگر قومیت‌ها به طور پنهانی کدر خواهد شد. از آنجاییکه بازگویی این گونه‌لطیفه‌ای قومی در زندگی روزمره حتی به صورت نیمه پنهانی در حجم انبوهی از چت‌ها،مجالس دوستانه و گاه در حضور کودکان و نوجوانان باز تعریف می‌شوند به تدریج ذهنِ ناخود آگاهِ کودکان و نوجوانان یک جامعه که بیشتر از نود درصد دانش آموزان را تشکیل می‌دهند به سمت وسوی تصاویرتوهین‌آمیزی جلب می‌شود که در قاب محتوای لطیفه‌های توهین‌آمیز قومی‌ دیده است و بدین‌ترتیب رفتار تحقیرآمیز و تمسخر نسبت به مردمان یک قوم یا شهرِ خاص، در ناخود‌آگاه (دقت نماییم به طور ناخود آگاه) با گذر زمان شکل خواهد گرفت.از طرف دیگر موقع اختلاف‌بر سر موضوعی، افراد، همان لطیفه‌ها را علیه شخص مقابل سرکوفت می‌زند تا روحیه‌ی و اعصاب او را به هر قیمتی در هم بشکند که همه‌ی ما می‌دانیم نتیجه‌ی چنین رویکردی در رفتار اجتماعی چه نتایج زیانباری را به همراه خواهد آورد. نمونه‌ی بارز آن چند سال پیش در زمان برگزاری مسابقه فوتبال در یکی از استان‌ها، کُرکری میان هواداران دو تیم آغاز شد که لطیفه‌های سخیف قومی آبشخور محتوای کرکری‌های توهین‌آمیز یکی از هوادارن تیم‌ها بود که در تیم مقابل هم...! نکته‌ی مهمتر اینکه بازگویی لطیفه‌های قومی، مصداق واقعی "تمسخر" است و تمسخر نیز خود گامی دیگر است که روحیه‌ی همکاری و همدلی میان افراد را از بین می‌برد و افرادی نیز در این میان تحقیر خواهند شد.در حقیقت، روشنگری‌های مستمر مواد درسی، اولیای دانش‌آموزان، مشاوران، معلمان، رسانه‌ها جهت تقویت بستر فرهنگ همنوع دوستی از اهم واجبات است تا به تدریج لطیفه‌های قومی حتی از زوایای پنهان شوخی‌های دوستانه رخت بربندد و دانش‌آموزان به خود اجازه ندهند که زیر لفافه‌ی شوخی، احساس و کرامت انسانی دیگر قومیت‌ها را جریحه‌دار نمایند بلکه همیشه آن گونه لطیفه‌ها را دشمن انسان‌دوستی خود بدانند نه شوخی‌های دم‌دستی لحظه‌های روزمرگیشان...