خروج از NPT تله ترامپ است

آمريکايي‌ها تلاش‌هاي زيادي مبني بر تمديد تحريم تسليحاتي ايران انجام داده‌اند؛ مثل پيش‌نويس جديد قطعنامه تمديد تحريم تسليحاتي ايران؛ اساسا اين فعاليت‌هاي ايالات متحده را چگونه ارزيابي مي‌کنيد؟
من معتقدم پيشنهاد دوم آمريکا به لحاظ محتويات با پيشنهاد اولي تفاوت چنداني ندارد و قرار است اين پيشنهاد سه‌شنبه به شوراي امنيت برود و جلسه تشکيل شود. ولي آنچه به‌نظر مي‌رسد اينکه آمريکايي‌ها به دنبال آن هستند که بتوانند با همکاري 3 کشور اروپايي يعني فرانسه، انگليس و آلمان در برابر روسيه و چين مکانيسم ماشه را به اجرا بگذارند. البته هدف هر دو يعني تمديد تحريم تسليحاتي و مکانيسم ماشه تقريبا يکي خواهد بود و اگر مکانيسم ماشه اجرائي شود با توجه به اينکه اتحاديه اروپا 3 راي در برابر 2 راي چين و روسيه دارد آمريکا مي‌تواند از اروپايي‌ها استفاده کند، مکانيسم ماشه را به جريان بيندازد و پرونده ايران را به شوراي امنيت ببرد. اين خود آغاز راهي است که محاسبه آن بر مبناي تحريم‌هاي 4 گانه‌اي است که سال 2015 بر ايران اعمال شده و بعد برجام و قطعنامه 2231 آنها را نقض کرد. يعني تحريم شوراي امنيت ، اتحاديه اروپا، تحريم کنگره آمريکا و کاخ سفيد. از اين جهت است که آمريکا مي‌خواهد مکانيسم ماشه را اجرائي کند. با اين حال هنوز مقامات اروپايي اظهار نظر روشني نکردند که چه موضعي در خصوص اين پيشنهاد آمريکا اتخاذ خواهند کرد. چرا که اروپايي‌ها اکنون در تعطيلات هستند و اين مساله سه شنبه روشن مي‌شود. البته نبايد تغييراتي که در کادر سياسي آمريکا بوجود آمده و برکناري آقاي برايان هوک به‌واسطه عملکرد ضعيفش در سفر اخير اروپايي را نايده گرفت، البته آقاي آبرامز نيز يهودي است و شايد بتواند در چارچوب وزارت خارجه آمريکا فعاليت کند. اگرچه وي در جايگاه قبلي خود ناموفق بوده است. به هر صورت اين تغييرات شايد ديپلماسي جديدي را در مقابل آمريکا قرار دهد تا بتواند 3 کشور اروپايي را همراه کند.
با توجه به تصريح قطعنامه 2231 به پايان محدوديت‌هاي تسليحاتي ايران در مهرماه اساسا آمريکا مي‌تواند اروپايي‌ها را به سمت و سوي خود بکشاند تا مطابق سياست‌هاي آنها عمل کنند؟
اين مساله مشمول قوانين بين‌المللي نمي‌شود بلکه شامل مفاد برجام است و از طرف ديگر نيز آقاي ماس به آقاي ظريف تاکيد کرده بود که براي اجرائي کردن اينستکس و دوام برجام بايد 3 پيشنهاد ما يعني رعايت حقوق بشر، کنترل قدرت دفاعي و عدم دخالت در کشورهاي منطقه را انجام دهيد که آقاي ظريف نيز پاسخي به اين درخواست اروپايي‌ها نداد و همانطور که مشخص بود مقامات کشورمان نيز با اين مسائل موافق نبودند. بنابراين رابطه ما با اتحاديه اروپا تا حدود زيادي به بن‌بست رسيده است. مخصوصا که آژانس بين‌المللي نيز گفته که ايران از تعهداتش در برجام تخطي کرده است. از اين رو آمريکا توانسته فضاسازي‌هايي را فراهم کند. اما در مورد اينکه آمريکا بتواند اتحاديه اروپا را به طور کامل به سمت خود بکشاند و مکانيسم ماشه را اجرائي کند هنوز اطلاعات دقيقي در دسترس نيست تا ببينيم روزهاي اول هفته چه رخ خواهد داد. از طرفي در جلسه آخر شوراي امنيت بحث بر سر اين بود که قطعنامه 2231 را نقض کنند و تمديد تسليحاتي را ادامه دهند که آمريکايي‌ها به موفقيتي نرسيدند. اما با توجه به اختلافات عميقي که اين روزها ميان چين و آمريکا بوجود آمده روس‌ها ناچارند که از چيني‌ها حمايت کنند. بنابراين؛ اين فشار ممکن است در دوره بعدي که سه‌شنبه برگزار مي‌شود نظر مخالف داشته باشند. به همين دليل تفاوت جلسه قبلي با سه‌شنبه هفته آينده در اين است که در جلسه قبلي بحث تمديد تحريم تسليحاتي بر اساس قطعنامه 2231 بود ولي در جلسه سه شنبه هفته آينده بحث قطعنامه 2231 نيست و همانطور که گفتم راه اندازي مکانيسم ماشه است و اينها در يک نقطه‌اي به هم مي‌رسند که پرونده ايران را به شوراي امنيت ببرند. اگر آمريکا اينجا راي نياورد در سه هفته جاري خيلي به نفع ايران تمام خواهد شد. منتها اين نکته نيز وجود دارد که در مکانيسم ماشه راي 15 عضو شوراي امنيت ديگر ضرورتي ندارد و صرفا توافقي ميان اعضاي 1+5 است و با توجه به اينکه انگليس، فرانسه و آلمان 3 راي در برابر روسيه و چين دارند و آمريکا هم دخالتي در اين ماجرا ندارد ممکن است که از اين طريق آمريکايي‌ها موفق شوند و آراي موافق اتحاديه اروپا را بدست بياورند.


با اين تفاسير در صورت اعمال مکانيسم ماشه تاثير آن بر برجام چه خواهد بود و ايران بايد چه موضعي اتخاذ کند؟
به نظرم به نفع ما نيست که در هر شرايطي از برجام وNPT خارج شويم چرا که وضعيت مناسبي نيست و همان چيزي است که آمريکايي‌ها طلب مي‌کنند. آنها آرزو دارند که ايران شخصا از برجام بيرون برود و حتي تعهدات خود در NPT را هم از دست بدهد. مانند وضعيتي که در کره شمالي حاکم است، در حالي که کشورمان با کره شمالي تفاوت بسياري دارد. اين کار اصلا به نفع کسي نيست که شرايطي بوجود آيد تا ايران از برجام خارج شود. بنابراين پيشنهاد من اين است که اگر ايران به مرحله اجرائي شدن مکانيسم ماشه برسد بايد مقداري تعامل از خود نشان دهد که برجام فرونپاشد، چراکه به همين نسبت اتحاديه اروپا هم نمي‌خواهد ايران از برجام خارج شود. وزير خارجه فرانسه دو سه هفته پيش در پاسخ به خبرنگاري که از وي پرسيد چرا اصرار به ماندن در برجام داريد گفت؛ تنها راه نظارت ما در حوزه فعاليت‌هاي هسته‌اي بر ايران همين برجام است و بنابراين نمي‌توانيم از برجام خارج شويم و تلاش کنيم که ايران را در برجام حفظ کنيم. بنابراين خيلي به نفع ما هم نيست که برجام را ترک کنيم و از NPT بيرون بياييم. چرا که سرنوشت ديگري ايجاد مي‌شود که احتمالا با منافع ملي ما چندان سازگار نيست.