احیای ائتلاف عراق - عربستان

وزیر خارجه آمریکا سفر شش روزه خود به خاورمیانه را به‌طور رسمی با دیدار با وزیر خارجه عربستان سعودی آغاز کرد‌. چند مقام آمریکایی که خواسته‌اند نام‌شان فاش نشود هدف اصلی از سفر وزیر خارجه این کشور به خاورمیانه در هفته جاری را تلاش برای ایجاد محور سعودی‌ـ‌عراق در برابر ایران عنوان کردند‌.
وزیر خارجه آمریکا، در سفر خود به عربستان قرار است در راه ایجاد ائتلافی نو میان بغداد و ریاض قدم بردارد‌. آسوشیتدپرس در گزارش خود هدف از ایجاد این ائتلاف را بستن درهای جهان عرب به روی ایران و مقابله با نفوذ روزافزون ایران در منطقه عنوان کرده است‌. رکس تیلرسون جمعه‌شب گذشته آمریکا را برای سفری یک هفته‌ای به چند کشور خاورمیانه ترک کرد‌.
تیلرسون در نخستین مرحله از این سفر شنبه گذشته وارد ریاض شد تا علاوه بر شرکت در کمیته تازه‌تاسیس همکاری‌های عراق و عربستان، درباره بحران یمن هم با مقام‌های سعودی گفت‌وگو کند‌.
تیلرسون کمی پس از آنکه دونالد ترامپ از استراتژی‌اش برای مهار ایران سخن گفت، وارد پایگاه هوایی ملک سلمان شد‌. تنها دیدار رسمی وزیر خارجه آمریکا در سفرش به ریاض شام کاری با عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان بود‌. رییس دستگاه دیپلماسی آمریکا همچنین پس از عربستان و قطر، به کشورهای آسیایی و اروپایی نظیر پاکستان، هند و سوئیس سفر می‌کند‌.


او سپس امروز به قطر می‌رود و پس از توقفی کوتاه در این کشور، برای نخستین بار در مقام وزیر خارجه آمریکا به دو کشور پاکستان و هند سفر خواهد کرد‌. در این میان به نظر می‌رسد که مهم‌ترین هدف از سفر یافتن راهی برای نزدیک‌تر کردن هر چه بیشتر عراق به عربستان سعودی است تا با این کار، به گفته این گزارش، بغداد از تهران دور شود‌.
طرح دولت ترامپ برای نزدیک‌تر کردن این دو کشور تازه نیست و چند ماهی است که مشاوران امنیتی رییس‌جمهور آمریکا روی آن کار می‌کنند‌.
وزیر خارجه عربستان سعودی پس از ۱۴ سال چند هفته پس از آغاز ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ به همراه هیاتی وارد عراق شد و با نخست‌وزیر و وزیر خارجه این کشور، دیدار و گفت‌وگو کرد‌. این نخستین سفر یک دیپلمات ارشد سعودی به عراق از سال ۲۰۰۳ محسوب می‌شد‌. حال به گفته خبرگزاری‌ها این سفر که به خواسته رکس تیلرسون انجام شده و آمریکا از عربستان خواسته است تا به نشانه حسن‌نیت سعودی‌ها و تعهدشان به پایان دادن به کار داعش این مقام به بغداد سفر کند‌.
به گفته دو مقام آمریکایی که نام‌شان فاش نشده، وزیر خارجه آمریکا با این امید به ریاض رفته است که سعودی‌های پولدار را به کمک به پروژه‌های عظیم بازسازی عراق در شهرهایی چون موصل و حمایت از نخست‌وزیر این کشور ترغیب کند‌. موصل که می‌توان آن را خاستگاه خلافت خودخوانده گروه حکومت اسلامی، داعش، توصیف کرد در تیرماه گذشته به‌طور کامل از دست این گروه خلاص شد، به دست نیروهای نظامی عراق و با کمک مستقیم ایران‌.
این در حالی است که به گفته مشاور امنیت ملی دونالد ترامپ، او در پی عراقی باثبات است اما عراق باثباتی که با ایران هم‌سو نیست‌. هربرت مک‌مستر، مشاور ترامپ، همین چند روز پیش بر نکته‌ای تاکید کرد که می‌توان آن را پیش‌درآمدی بر سفر رکس تیلرسون دانست؛ به گفته این مقام عالی‌رتبه، آمریکا براساس راهبردی تازه به دنبال احیای ائتلاف با متحدان سنتی خود در منطقه است تا از این طریق تعادل قوا در این منطقه برقرار شود‌.
به گفته مشاور امنیت ملی کاخ سفید، ایران از جنگ در سوریه، عراق و یمن به مثابه ابزاری برای بسط هژمونی خود در منطقه استفاده کرده و کشورهایی مانند اسرائیل و عربستان را با نیروهای نیابتی خود تهدید می‌کند‌. این در حالی است که تهران اتهام‌های آمریکا درخصوص اقدامات بی‌ثبات‌کننده در منطقه را قویا رد کرده و حضور خود در کشورهایی چون سوریه را تنها به دعوت حکومت‌های مستقر این کشورها توصیف می‌کند‌.
عراق که اکثریت جمعیت آن را شیعیان تشکیل می‌دهند و عربستان سنی‌مذهب در پی تهاجم صدام حسین به کویت در سال ۱۹۹۰ روابط خود را از دست دادند تا همین سال‌های اخیر که بار دیگر تلاش‌ها برای رفع کدورت آغاز شد‌. در پی همین تلاش‌ها بود که عربستان در سال ۲۰۱۵ سفارت خود در بغداد را بازگشایی کرد‌.
خوش‌بینی به حل بحران قطر
وزیر خارجه آمریکا در گفت‌وگو با بلومبرگ نسبت به دستیابی به راه‌حلی برای بحران قطر ابراز ناامیدی کرد و کشورهای تحریم‌کننده قطر را مسوول استمرار این بحران دانست‌.
تیلرسون تاکید کرد: قطر رویکرد روشنی در این بحران داشته و تمایل خود را به آغاز گفت‌وگو با کشورهای تحریم‌کننده ابراز کرده و این رهبران چهار کشور عربی عربستان، امارات، بحرین و مصر هستند که باید تصمیم بگیرند در گفت‌وگویی برای حل این بحران شرکت کنند‌. تیلرسون اضافه کرد: انتظار نداریم که به راه‌حل فوری برای این بحران دست یابیم‌.
این سخن تیلرسون با اظهارات یک ماه قبل ترامپ که گفته بود، پیش‌بینی می‌شود بحران منطقه خلیج فارس به سرعت پایان یابد، تعارض دارد‌. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا پیشتر اظهار کرد: تیلرسون در سفر خود به منطقه‌، کشورهای حاشیه خلیج فارس را به گفت‌وگو تشویق خواهد کرد‌. هدر ناوئرت افزود: ما نمی‌توانیم این کشورها را به کاری که تمایلی به انجام آن ندارند، مجبور کنیم‌.
جدا کردن عراق از ایران و اتحاد آن با عربستان
تلاش برای جدا کردن عراق از ایران و متصل کردن آن به عربستان، چیز جدیدی نیست‌. با این حال، مقامات آمریکایی به‌طور خوشبینانه به اساس مطمئن‌تری که در ماه‌های اخیر ملاحظه کرده‌اند اشاره می‌کنند‌. آنها امیدوارند هنگامی که تیلرسون در جلسه افتتاحیه کمیته هماهنگی عربستان و عراق شرکت کند، بتوانند روابط بهبودیافته بین این دو کشور را به مرحله پیشرفته‌تری برسانند‌.
همزمان با سفر وزیر خارجه آمریکا به عربستان، رسانه‌های عربی و غربی اهداف متفاوتی برای این سفر ذکر کرده‌اند درحالی‌که رسانه‌های عربی هدف سفر رکس تیلرسون به ریاض را مرتبط با بحران بین کشورهای شورای همکاری خلیج فارس دانستند، رسانه‌های غربی از هدف دیگری سخن گفتند‌.
فاکس‌نیوز در گزارشی تحلیلی با اشاره به این سفر نوشت: تیلرسون امیدوار است چیزی که دیپلمات‌های بلندپایه آمریکا برای یک نسل از تحقق آن ناتوان بودند، را به دست بیاورد؛ تاسیس یک اتحاد جدید میان عربستان سعودی و عراق که درهای جهان عرب را به روی ایران ببندد‌.
مقامات آمریکایی معتقدند، یک اتحاد جدید که بتواند ریاض و بغداد را متحد کند، برای مقابله با نفوذ رو به رشد ایران از خلیج فارس تا دریای مدیترانه، یک مساله اساسی است‌ اما تاریخ، مذهب و مسایل سیاسی زیادی تحقق هدف تیلرسون را دشوار می‌کند‌.
تلاش برای جدا کردن عراق از ایران و متصل کردن آن به عربستان، چیز جدیدی نیست‌. با این حال، مقامات آمریکایی به‌طور خوشبینانه به اساس مطمئن‌تری که در ماه‌های اخیر ملاحظه کرده‌اند اشاره می‌کنند‌. آنها امیدوارند هنگامی که تیلرسون در جلسه افتتاحیه کمیته هماهنگی عربستان و عراق شرکت کند، بتوانند روابط بهبودیافته بین این دو کشور را به مرحله پیشرفته‌تری برسانند‌.
تیلرسون خواهان سخاوت مالی و حمایت سیاسی عربستان از عراق است‌. دو مقام آمریکایی گفتند که وزیر خارجه آمریکا امیدوار است، عربستان در پروژه‌های بازسازی گسترده شهرهای عراقی که از داعش آزاد شدند، مشارکت و از حیدر عبادی حمایت کند‌.
رویترز در گزارشی، ضمن تاریخی دانستن جلسه مسوولان عراق و عربستان، هدف از مشارکت تیلرسون در آن را مقابله با نفوذ روبه رشد ایران در منطقه دانست‌. عربستان در سال ۲۰۱۵ سفارت خود را پس از ربع قرن در بغداد بازگشایی کرد و اوایل سال‌جاری میلادی مرزهای خود با این کشور را باز کرد‌. گمانه‌زنی رسانه‌های غربی درباره سفر تیلرسون به منطقه درحالی صورت گرفت که رسانه‌های عربی، هدف اصلی این سفر را حل بحران قطر دانستند‌.