جستجوی امنیت اقتصادی در ترکیه

شهریار خدیوفرد
طی 8 سال اخیر ایرانی‌ها بیش از 6600 شرکت در ترکیه تاسیس و نزدیک به 37 هزار فقره نیز ملک در این کشور خریداری کرده‌اند. البته این موارد به جز سپرده‌گذاری در بانک‌ها و خرید سهام در بازار سرمایه ترکیه است که همگی به قصد دریافت تابعیت انجام شده است.  سرمایه‌گذاری ثابت به ارزش حداقل 500 هزار دلار، ایجاد فرصت شغلی حداقل برای ۵۰ نفر و سپرده‌گذاری حداقل 500 هزار دلار در بانک‌های این کشور به مدت سه سال و خرید حداقل 500 هزار دلار سهام صندوق سرمایه‌گذاری املاک یا سهام صندوق سرمایه‌گذاری نیز از دیگر ابزارهای دریافت تابعیت این کشور است. در این خصوص بررسی آمارهای اتحادیه اتاق‌های بازرگانی و بورس ترکیه (Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği) نشان می‌دهد در سال 2010 ایرانی‌ها تنها 54 شرکت، در سال 2011 و 2012 به ترتیب 73 و 43 شرکت در این کشور تاسیس کرده‌اند اما این تعداد حالا در سال 2021 به 936 و در سال 2022 به 1300 شرکت رسیده است. درمجموع از سال 2010 تا 2022 ایرانی‌ها 6 هزار و 611 شرکت در این کشور تاسیس کرده‌اند. اگر برای تاسیس و راه‌اندازی هر شرکت ایرانی‌ها فقط 250 هزار دلار هم هزینه کرده باشند، طی این مدت ایرانی‌ها حدود 1.7 میلیارد دلار در تاسیس شرکت سرمایه‌گذاری انجام داده‌اند.
اما بخش دوم از سرمایه‌گذاری ایرانی‌ها در ترکیه مربوط به خرید ملک است. طبق آمارهای مرکز آمار ترکیه، خرید ملک از سوی ایرانی‌ها در ترکیه از 744 فقره در سال 2015 به 10 هزار و 56 ملک در سال 2021 و 8 هزار و 223 فقره در سال 2022 رسیده است. ممکن است اینطور تصور شود که خرید ملک از سوی ایرانیان در ترکیه کاهش یافته اما باید توجه داشت که طی سال 2022 رقم حداقل سرمایه‌گذاری در املاک ترکیه از 250 به 400 هزار دلار رسیده است. به عبارتی، شاید تعداد خریدها کاهش یافته اما حجم خروج سرمایه افزایشی بوده است. برآوردهای رسمی از میزان خروج سرمایه در بخش ملک وجود ندارد اما اگر سال‌های قبل را با 250 هزار دلار و سال 2022 را با 400 هزار دلار در نظر بگیریم، طی مدت 8 سال اخیر حدود 9.3 میلیارد دلار در بخش ملک، سرمایه از کشورمان به ترکیه منتقل شده است. براساس اطلاعات منتشرشده توسط بانک مرکزی ترکیه، قیمت مسکن در ماه نوامبر 2022 در سراسر ترکیه به‌طور سالانه بیش از 174درصد افزایش یافته است، این مقدار در استانبول 186 درصد، در آنکارا 182 درصد و در ازمیر 176 درصد بوده است. طبق گزارش شاخص قیمت املاک مسکونی (RPPI)، قیمت یک مترمربع زیربنای مسکونی در کل ترکیه طی نوامبر امسال به 16 هزار و 984 لیر رسیده، این مقدار در استانبول 26 هزار و 904 لیر، در آنکارا 12 هزار و 446 لیر و در ازمیر 20 هزار و 861 لیر است.
طی 8 سال اخیر حداقل 11 میلیارد دلار از ایران به سمت املاک و سرمایه‌گذاری در شرکت‌های این کشور خروج سرمایه انجام شده است. این ارقام با دلار فعلی حدود 40 هزار تومان هم رقمی معادل 440 هزار میلیارد تومان است. رقمی که معادل 22 درصد از بودجه عمومی کشور و معادل کل یارانه نقدی است که دولت در سال آینده باید به ایرانی‌ها بدهد.