روزنامه جهان صنعت
1396/06/04
تحول در روابط ایران و قطر
دکتر صلاح‌الدین هرسنی*- پس از حمله به سفارت و کنسولگری عربستان سعودی در ایران روابط میان قطر و ایران نیز همانند سایر کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس به سردی گرایید. به دنبال این بحران، قطر سفیر خود را از تهران فراخواند اما برخلاف دیگر کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس روابط دیپلماتیک خود را با ایران قطع نکرد. هم‌اینک و به دنبال بحران عربی، وزارت خارجه قطر با انتشار خبری اعلام کرد سفیرش به تهران بازخواهد گشت. اگرچه عزم مقامات دوحه در گسترش روابط خارجی با ایران اقدامی راهبردی است اما چنین اقدامی معنا و مفهوم دیگری نیز دارد و آن، این است که قطر در سیاست خارجی نسبت به سایر کشورهای این حوزه استقلال بیشتری دارد و در مدیریت بحران آن‌گونه که از سوی سایر کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس گفته میشود، دست‌بسته و سردرگم نیست. مزید بر آن اقدام مقامات دوحه پیام دیگری نیز دارد که قبل از هر چیز متوجه عربستان است به این معنی که مقامات دوحه در صورت اراده می‌توانند از نظم راهبردی و ژئوپلیتیک محافل عربی خارج شوند و با گسترش روابط و نزدیکی خود با تهران به رفتارهای ایذایی و شرکای منطقه‌ای آن پاسخ تلافی‌جویانه و مناسب دهند. محققا با آب شدن کامل یخ روابط دوحه- تهران مناسبات منطقه در حیطه‌های سیاسی و اقتصادی تغییر خواهد یافت. در مناسبات سیاسی اگرچه افزایش روابط دوحه- تهران تنش‌ها را میان قطر و سایر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس بیشتر می‌کند اما کمک می‌کند که قطر پشت‌گرم به حمایت راهبردی و لجستیکی ایران باشد. در شرایط حاضر به نظر می‌رسد با توجه به عدم امتناع دوحه در پذیرش شروط 13 گانه چهار کشور عربی، رویارویی عربستان و قطر رو به گسترش است و لااقل در آینده کوتاه‌مدت امیدی به حل آن نیست. لذا بدیهی است که در صورت گسترش روابط دوحه با تهران، تلاش عربستان برای ائتلاف‌سازی و اقدامات تنبیهی علیه قطر با چالش و مانع مواجه شود. به واقع همراهی دوحه با تهران عملا جریان‌های سیاسی و دولت‌های مورد حمایت قطر را در مقابل عربستان قرار می‌دهد. از طرفی گسترش مناسبات دیپلماتیک دوحه- تهران فرصتی برای ایران فراهم می‌آورد به این معنی که این وضعیت موجب افزایش نفوذ و جایگاه‌یابی دوباره تهران در منطقه خواهد شد. علاوه بر آن تهران می‌تواند روی برخی از مهم‌ترین مسایل منطقه مانند سوریه و برجام از دوحه امتیاز بگیرد. آن‌گونه که پیداست، دوحه درباره برجام توافق نظر نسبی دارد اما درباره بقای بشار اسد در نظام سوریه با ایران اختلاف دارد و همسو نیست. بنابر‌این نزدیکی بیشتر دوحه به تهران می‌تواند موجب تغییر موضع در ضدیت با بشار اسد شود. در مناسبات اقتصادی هم گسترش روابط دوحه- تهران راه را برای خروج قطر از محاصره اقتصادی - ارتباطی فراهم می‌کند. قطر بخشی از شکست محاصره و باز شدن بحران اقتصادی- ارتباطی را مرهون ایران است. مسلما در شرایط پسا‌بحران وضعیت برای دوحه با حمایت ایران بهتر نیز خواهد شد و با حمایتی که از دوحه به عمل می‌آورد، می‌تواند از فشار‌های عربستان و امارات بر دوحه کم کند. از طرف دیگر گسترش این روابط منجر به همکاری اقتصادی در پروژه کریدور گاز شمال-جنوب نیز خواهد شد.به هر صورت تحول در روابط دیپلماسی ایران و قطر و نزدیکی بیشتر آن دو فرصتی است که در حال حاضر با اعلام مواضع عقلایی و واقع‌گرایانه مقامات دوحه و چراغ سبز دستگاه دیپلماسی ایران در حال رقم خوردن است اما باید دید که این مناسبات با توجه به نگرانی‌های محافل عرب به ویژه عربستان چه سرانجامی خواهد گرفت.
*مدرس علوم سیاسی و روابط بین‌الملل
S.Harsani.k@gmail.com
سایر اخبار این روزنامه
آغاز کار پنجمین شورای شهر تهران؛
برآورد هزینه جنگ 16 ساله افغانستان؛
آغاز کار پنجمین شورای شهر تهران؛
برآورد هزینه جنگ 16 ساله افغانستان؛
آغاز کار پنجمین شورای شهر تهران؛
برآورد هزینه جنگ 16 ساله افغانستان؛
آماده پیگیری خواسته کروبی
رییس شورای شهر تهران تاکید کرد؛
ترامپ از پایبندی ایران به برجام عصبانی است
جنجال «روسیه گیت» ادامه دارد
لزوم کاهش وابستگی اقتصاد کشور به درآمد‌های نفتی؛
بررسی طرحی که قرار بود فقر را از میان بردارد؛
اولین وعده ربیعی به رسانه‌ها محقق نشد؛
مزون‌های غیر‌رسمی در تهران رو به افزایش است؛
تعویض اموال بابک زنجانی با دوک نخ‌ریسی!
بازگشت اعتماد جهانی به نظام بانکی ایران
بررسی کارشناسان نسبت به تحقق وعده‌های تجاری دولت؛
«جهان صنعت» وضعیت صنعت کاغذ در ایران و جهان را بررسی می‌کند؛
ادعای بزرگ یا اصلاح راهبردی
فصل تازه دیپلماسی اقتصادی
زهرا احمدی پور در بازدید از نمایشگاه ملی صنایع دستی عنوان کرد؛
روحانی و آینده اصلاح‌طلبی
تحول در روابط ایران و قطر
بررسی چارچوب سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران؛
روز کارمند و بلوغ اداری
زن میانسال آمریکایی برنده بلیت بخت‌آزمایی ۷۵۹ میلیون دلاری شد
