روزنامه همدلی
1396/06/21
وقتی داد اقتصاددان نئولیبرال وطنی از بسته حمایت دولت از اشتغال روستایی درآمد آقای غنی‌نژاد، این یک ذره حمایت ضروری را هم برنمی‌تابید؟
رضا نحوی - امضای تفاهم‌نامه توسعه اشتغال روستایی در قالب طرح تولید پوشاک در مناطق روستایی که همین هفته پیش توسط دولت انجام شد، سرآغازی شد برای حمله یک اقتصاددان طرفدار بازار آزاد به رویکرد اقتصادی دولت.موسی غنی نژاد با اشاره به اقدامات حمایتی دولت از قبیل طرح تولید پوشاک در مناطق روستایی نوشت: «نگاهی به برخی از تصمیم‌گیری‌ها و اقدامات دولت دوازدهم در هفته‌های نخستین آغاز به کار، حاکی از حرکت در مسیری است که نزدیک به نیم قرن اقتصاد ما را از پویایی انداخته است. گویا پس از این همه تجربه شکست‌خورده، مسوولان در تصمیم‌گیری‌ها و اقدامات عملی خود هنوز در پی اولویت دادن به مصلحت‌های اجتماعی و سیاسی بر منطق اقتصادی و کارکردهای آن هستند.»
در ادامه این اقتصاددان با نکوهش رویکرد حمایتی دولت در طرح‌هایی نظیر احیای صنعت پوشاک روستایی وظیفه درست دولت در نظامی مبتنی بر بازار و رقابت آزاد را ایجاد بستر مناسب کسب و کار دانست و اعلام کرد: طبق روال همیشگی دولت دو راه‌حل بیشتر در چنته ندارد: نخست برخورد اداری-دستوری برای ممانعت فیزیکی از واردات قاچاق و دیگری اعطای انواع یارانه برای حمایت از تولید داخلی. آنچه در تمهیدات دولت مطابق معمول جایی ندارد توسل به منطق اقتصادی و توجه به این واقعیت است که علت اصلی واردات قاچاق، ارزان بودن نسبی کالاهای خارجی به‌دلیل تثبیت نرخ ارز و گرانی نسبی کالاهای تولید داخلی به‌دلیل پایین بودن بهره‌وری است که بخشی از آن به دیوان‌سالاری دولتی، هزینه‌های مبادلاتی بالا و فضای نامناسب کسب‌و‌کار ناشی از آن برمی‌گردد.
غنی نژاد دلیل اینکه سیاست‌گذاری‌های اقتصادی نیم قرن اخیر ایران را شکست خورده می‌داند را بی‌توجهی یه یک اصل کلیدی نظام بازار آزاد می‌داند. اصل منطق بازار.
در واقع نکته اصلی و کلیدی نقد غنی نژاد بر پایه همین دو کلمه کلیدی بنا میشود.
او با رد رویکرد نهادگرایی اقتصادی دولت در زمینه اعطای یارانه و سیاست‌های حمایتی معتقد است باید تنها و تنها همه چیز را تابع مکانیزیم درونی بازار کرد. بازار خودش بهتر می‌داند که چه راهی را پیش بگیرد. اگر بخواهیم این نکته را با نگاهی الاهیاتی ببینیم این میشود. بازار حقیقت را می‌گوید و هیچ‌کس نباید در کار بازار دخالت کند.
آن‌چنان که موسی غنی نژاد می‌گوید در 50سال اخیر طرفداران بازار آزاد در سیاست‌گذاری‌های کلان اقتصادی دخالتی نداشته و به دلیل اتخاذ رویکردهای حمایتی و یارانه‌ای اقتصاد کشور به بستر احتضار افتاده است. از سویی اقتصاددانان نهادگرا معتقدند، تنها دوره‌ای که اقتصاد ایران با مولفه‌های اقتصادی نهادگرا اداره شده در دولت دفاع و دوران جنگ بود و بعد از آن دوره، این سیاست‌های نئولیبرالیستی صرف بوده که بر اقتصاد حاکم شده است. از این رو اقتصاددانان نهادگرا و کسی چون مهدی تقوی از حامیان اقتصاد کینزی معتقدند: طلایی‌ترین دوره اقتصاد ایران در دوران جنگ اتفاق افتاد، زمانی که با وجود جنگ ویران‌بار نرخ تورم در سال‌هایی پایین آمد و کنترل شد. پیش‌ترهم شاهد جدال‌هایی از این دست بوده ایم که شاید با بازخوانی آنها به درکی صریح‌تر از فضای سیاسی – اقتصادی کشور دست یابیم. بارزترین این جدال کلامی در سال 92 بین محمد طبیبیان از حامیان تعدیل ساختاری و فرشاد مومنی اقتصاددان نهادگرا رخ داد. در این بحث طبیبیان با بی سواد خواندن برخی از نهادگرایان آنها را متهم کرد که به شکلی پیوسته سیاست لیبرالیستی تعدیل ساختاری را نقد می‌کنند اما خود هیچ جایگزینی ارائه نمی‌دهند.
با این همه، گفته‌های اخیر غنی‌نژاد، ورای معنای روزمره‌اش در درون خود از برخورد چند رویکرد تاریخی در ساحت سیاست و اقتصاد ایران پرده برمی‌دارد. اگر از تضارب‌آرا بین طرفداران بازار آزاد با اقتصاددانان نهادگرا در چند سال گذشته بگذریم، به تنشی نظری -تاریخی برمی‌خوریم. این تنش را می‌توان در جدال‌های یوسف اباذری و موسی‌غنی‌نژاد به خوبی ردگیری کرد. یوسف اباذری، نئولیرالیست‌های وطنی مثل موسی غنی‌نژاد، مسعود نیلی و... را طرفداران فریدمنی اقتصاد می‌خواند و آنها را تاچریست‌های اسلامی می‌نامد. اباذری معتقد است فریدمنی‌ها مدام می‌گویند اقتصاد در بستر احتضار است در حالی که بلایی که بر سر آن آمده، کار خودشان است.
او در قرائتی الاهیاتی از منطق بازار که جان کلام موسی غنی نژاد بوده این‌چنین می‌گوید: مهمترین اصل بازار آزاد یا نئولیبرالیسم این است: بازار حقیقت را می گوید. مهمترین مشغله فلسفه یافتن حقیقت است. هر مسلک و مکتب و برنامه پژوهشی «حقیقت» را به گونه‌ای تعریف می کند، از زمان باستان تاکنون فیلسوفان و متالهان در مورد حقیقت و شرایط امکان آن حرف زده‌اند. از نظر نئولیبرال ها بازار حقیقت را می‌گوید. براین اساس تا زمانی که فیلسوفان طبق قراردادهای بازار بازی حقیقتشان را انجام دهند مزاحم نیستند.
از نظر نئولیبرال ها مناقشه فیلسوفان و متالهان همچون بازی کودکان است، آنان تا زمانی که این بازی مخل حقیقتشان نشود اعتنایی به آن نمی کنند. اما زمانی که نگاهی انتقادی به آن کنند، دشمن محسوب می شوند. اما چرا بازار حقیقت را می گوید نه کسی یا چیزی دیگر، حکایتی فلسفی است که هایک و بقیه آن را بازگفته اند. اما نئولیبرال ها همین حقیقت ساده خود را هر جا می‌گویند.
یوسف اباذری با رجوع به آرای والتر بنیامین از نظام سرمایه داری در مقام یک آیین یا دین سخن می‌گوید. از دید اباذری منش لیبرالیست‌های وطنی نه تنها اقتصاد که همه شئونات زندگی افراد جامعه را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
اباذری در نقد نئولیبرال‌های وطنی این گونه می‌گوید: به جزءتاچری‌های اسلامی از بعد جنگ هیچ طبیبی بر سر بیمار اقتصاد ایران حاضر نشده است و الان هم مسئولیت هیچ چیز را به عهده نمی‌گیرند. ایشان هر کاری که می توانستند کردند، هر جراحی که لازم دیدند، به کار بردند. اما حالا می‌خواهند شانه خالی کنند.
هر چند این نظرات یوسف اباذری با جوابیه‌ای طولانی توسط موسی غنی نژاد پاسخ داده شد، با این حال آنچه در زیر گسل‌های تئوریک و حرکت اقتصاد ایران در راستای مبانی نئولیبرال‌ها در جریان است در واقع حاوی یک هشدار جدی است. اقتصاد ایران راهش را انتخاب کرده راهی به سوی هضم کامل در بازارهای جهانی و نظام سرمایه. انتخاب‌های دیگری در کار نیست و انتخاب‌ها مربوط به گذشته‌اند. اشتیاق به خصوصی سازی (حتی صنایع مادر) ولعی است که بسیاری از اقتصاددانان و سیاست‌گذاران را سرمست کرده است.
در دولت یازدهم و درحال حاضر دوازدهم با شتابی بیش از گذشته دستورالعمل‌های بانک جهانی و صندوق بین المللی پول در دستور کار قرار گرفته است با این همه کوچک‌ترین سیاست حمایتی از طرف دولت، داد بسیاری از طرفداران بازار آزاد را در می‌آورد. حالا احتمالا توقع می‌رود مخالفان بازارآزاد توقعاتشان را پایین بیاوردند و بسته‌های حمایتی دولت را اقدامی کوچک در راستای عدالت توزیعی بدانند!
با این حال بعد از این انتخاب باید به نظاره نشست که با رعایت مولفه‌های اساسی بازار آزاد مثل رعایت اصل خود تنظیمی بازار و «تن دادن به مکانیزم خودجوش قیمت‌ها» و در نهایت «آزادسازی»، مردم می‌توانند شغل پیدا کنند تا بیکاری کاهش یابد وعدالت اعمال شود؟ در این انتخاب شاید رشد اقتصادی بالا رود و ثروت بیشتری تولید شود اما این مولفه‌ها به معنای بالا رفتن رفاه مردم نیست. کما اینکه با رجوع به تاریخ در مقاطع رونق اقتصادی شاهد تعدیل‌های گسترده بوده‌ایم.
سایر اخبار این روزنامه
بغازیان به « همدلی» می‌گوید که از سد آمریکا گذشته ایم و حالا نوبت خودمان است رفتار پاندولی در راه توسعه پایدار
گفت‌وگو با هومن شاهی،خواننده رپ ترانه (سوسن خانم) از تئاتر تا موسیقی با خودم لج می‌کنم!
«بدون تاریخ بدون امضا» فاتح بخش افق‌های نوی جشنواره ونیز شد نویدی برای سینمای ایران
روحانی در جمع سران کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی: رکود و انحطاط تمدن اسلامی، با تعصبات قومی و از بین رفتن وحدت و تسامح ایجاد شد
برجام آرام آرام، توسعه صنعت نفت را رقم می‌زند همه چشم‌انتظار قراردادهای نفتی‌اند
به بهانه قرار گرفتن بررسی وضعیت کودکان زباله‌گرد در دستور کار کمیسیون سلامت شورای شهر
رونمایی از علاقه مرکل به مدل مذاکراتی برجام میانجی‌گیری بانوی ژرمن میان چشم بادامی‌ها
«جولیا لتینینا» روزنامه نگار و منتقد ولادیمیر پوتین از ترس جانش روسیه را ترک کرد
تقاضای سقط جنین در استان تهران افزایشی 34 درصدی داشته است نسلی که می‌کشیم
میزگردی با حضورسه جامعه شناس درباره ارتباطات بین دانش آموزان آسمان رفاقت در مدارس ابری است
مسعود رفیعی طالقانی علم هم در ایران تنهاست
متن سخنرانی دکتر شجاع‌پوریان/ رئیس شورای سیاست‌گزاری جشنواره شب های فرهنگی استان خوزستان 16و17شهریور ماه 1396
تعاون هم بلدیم
مدیرعامل شرکت بهینه سازی مصرف سوخت ؛ گزارش آماری و دقیق از اوضاع مصرف انرژی کشور را به «همدلی» ارائه داد
رییس جمهور در دیدار وزیر خارجه پاکستان عنوان کرد: تهران؛ مصمم به توسعه روابط با اسلام آباد
محمد رضا خاتمی مطرح کرد همراهی لاریجانی با اصلاح طلبان در پروژه رفع حصر
وقتی داد اقتصاددان نئولیبرال وطنی از بسته حمایت دولت از اشتغال روستایی درآمد آقای غنی‌نژاد، این یک ذره حمایت ضروری را هم برنمی‌تابید؟
عیسی کلانتری هشدار داد: به زودی همه ایران، گاوخونی میشود
دوازدهمین جشنواره تئاتر خیابانی در مرز غربی ایران هیاهوی خیابان‌های مریوان با طعم تئاتر
برگ دیگری از اقدامات سیستم بانکی کشور در دوران پسابرجام: امضای قرارداد فاینانس1میلیارد و 200 میلیون یورویی
روایت «همدلی» از این روزهای خانواده آقای شهابی، راننده اتوبوس شرکت واحدکه نامش مدتی است در رسانه‌ها زیاد شنیده میشود
عملکرد فراکسیون امید مجلس در جلسه حزب اراده ملت بررسی شد فراکسیون امید دقیقا دارد چکار می‌کند؟
ولی الله شجاع‌پوریان آموزش، عنصر غایب در فرهنگ جامعه
تکلیف لیست املاک نجومی را روشن کنید
سیاست شهری اجتماعی
