عصر جدید سوسیالیسم چینی

گردهمایی کنگره حزب کمونیست که بزرگ‌ترین رویداد سیاسی در چین است، دیروز تحت تدابیر شدید امنیتی در پکن آغاز شد.
در این اجلاس که پشت درهای بسته و هر پنج سال یک بار برگزار می‌شود رهبر چین تعیین می‌شود. شی که در سال ۲۰۱۲ رهبر شد پایه‌های قدرتش را مستحکم کرده و انتظار می‌رود موقعیت رهبری را حفظ کند. این نشست که جهت کلی حرکت کشور در پنج سال آینده را تعیین می‌کند تا هفته آینده ادامه دارد. حزب کمونیست به فاصله کوتاهی پس از پایان کار این کنگره، اعضای جدید نهاد ارشد تصمیم‌گیری دولت موسوم به کمیته دایمی پولیتبورو را معرفی می‌کند که سکان هدایت کشور را به دست خواهد گرفت.
برنامه‌های ریاضتی شی از جمله باعث انقباض کنگره شده است و گزارش‌های رسانه‌های چینی در هفته جاری حاکی است که هتل‌های محل اقامت نمایندگان حاضر در کنگره ضیافت‌های معمول را کنار گذاشته‌اند.
بسیاری از ناظران بر این باورند که شی در جریان این همایش پایگاهش را بیش از پیش تقویت خواهد کرد. رسانه‌های دولتی گفته‌اند که انتظار می‌رود حزب کمونیست قانون اساسی را بازنویسی کند به طوری که شامل گزارش کار یا افکار سیاسی شی باشد که موقعیت او را در سطح رهبرانی مثل مائو زدونگ و دن شیائوپینگ ترقی خواهد داد. او از زمان رسیدن به قدرت کنترل خود بر حزب را با سرکوب گسترده فساد تقویت کرده و با سانسور فزاینده و بازداشت وکلا و فعالان جامعه چین را محدودتر کرده است. تحت رهبری شی روند مدرن‌سازی و اصلاحات چین هم سرعت گرفته و او در صحنه جهانی هم قاطعیت بیشتری نشان داده است. گفته می‌شود او از حمایت گسترده در میان مردم عادی برخوردار است.


رییس‌جمهور‌ خلق چین دیدگاه‌های خود در مورد آینده این کشور را تشریح کرده و از افزایش قدرت چین در آینده سخن گفته است. کنگره عمومی حزب کمونیست جمهوری خلق چین دیروز با حضور بیش از دوهزار نفر از مقامات دولتی و حزبی از سراسر این کشور در تالار خلق در پکن آغاز به کار کرد. این کنگره هر پنج سال یک بار برگزار می‌شود و حزب کمونیست، به عنوان تنها تشکل حزب مجاز و حاکم بر این کشور، ضمن انتخاب مقامات ارشد حزبی، برنامه‌های دولت را مورد تایید قرار می‌دهد. مقامات ارشد حزب عموما سمت‌های عمده را نیز در دولت در دست دارند.
شی جین‌پینگ در سخنرانی افتتاحیه این کنگره در تشریح موقعیت کشورش گفت که چین وارد عصر جدیدی می‌شود که در آن با چالش‌های جدیدی مواجه و از فرصت‌های جدیدی برخوردار خواهد بود.
شی گفت که شرایط در داخل و در صحنه جهانی به سرعت دستخوش تحولات اساسی و پیچیده می‌شود و توسعه چین به مرحله‌ای مهم همراه با فرصت‌های استراتژیک رسیده و افزود: چشم‌انداز پیش روی ما بسیار درخشان و چالش‌ها هم به همان اندازه دشوار است‌ اما در هر حال، سوسیالیسم با خصوصیات چینی وارد عصر جدیدی می‌شود.
اصطلاح سوسیالیسم با خصوصیات چینی از اواخر دهه ۱۹۷۰ به عنوان تحولی بنیادی در نگرش اقتصادی حکومت این کشور ابداع شد. تا پیش از آن، رهبری حزب کمونیست بر تبعیت ساختار و سازماندهی اقتصادی از ایدئولوژی و استنباط خاص خود تاکید داشت که در مواردی به بروز بحران‌های شدید اقتصادی منجر شده بود. سوسیالیسم با خصوصیات چینی که برخی آن را عقب‌نشینی کامل از اصول مورد نظر مائوتسه تونگ، بنیانگذار جمهوری خلق دانسته‌اند، در دهه‌های بعد راه را برای ایجاد فضای باز فرهنگی و بازگشایی اقتصادی به خصوص به روی سرمایه خارجی هموار کرد.
رییس‌جمهور‌ چین گفت که کشورش هرگز درهای خود را به روی دنیای خارج نخواهد بست بلکه مانند گذشته پذیرای مشتاق سرمایه‌گذاری و همکاری اقتصادی با دیگر کشورهاست. شی در حالی وعده افزایش همکاری با خارج را می‌دهد که برخی شرکت‌های غربی معتقدند که دولت چین هنوز هم بخش‌های مهمی از اقتصاد آن کشور را به روی سرمایه‌گذاری خارجی بسته است و دولت آمریکا نیز چین را به نادیده گرفتن ضوابط تجارت آزاد متهم می‌کند.
شی جین‌پینگ گفت که چین در خارج به یک قدرت عمده جهانی تبدیل شده و در داخل باید به تلاش برای مقابله با عواقب رشد اقتصادی مانند نابرابری، فقر و فساد ادامه دهد. رییس‌جمهور‌ چین تاکید کرد که برای موفقیت در این زمینه‌ها، باید تمامی اعضای حزب و مردم از نظام رهبری کشور تحت هدایت حزب کمونیست حمایت کنند. وی همچنین تاکید کرد که در مقابله با فساد از جمله در میان اعضای حزب در هر رده و مقام نباید هیچ کوتاهی صورت گیرد. حزب کمونیست چین حدود ۹۰ میلیون عضو دارد.
رییس‌‌جمهور‌ چین گفت که اجازه نخواهد داد در نظام سوسیالیستی این کشور خللی وارد شود و با هر گفته و عملی که ارزش‌های موجود در این نظام را تضعیف کند، مقابله خواهد کرد.
طبق سنتی که طی دو دهه گذشته در صحنه سیاسی چین پدید آمده، رهبران ارشد این کشور پس از دو دوره پنج ساله از سمت خود کناره‌گیری می‌کنند تا نسل جدیدی اداره امور کشور را در دست گیرد و از ظهور رهبری فردگرا و خودکامه جلوگیری شود. با این همه‌ گفته می‌شود که شی جین پینگ به سرعت به پرقدرت‌ترین رهبر چین طی سه دهه گذشته تبدیل می‌شود و این احتمال وجود دارد که در پایان دوره دوم دبیرکلی حزب کمونیست و ریاست‌جمهوری، همچنان مایل به حفظ قدرت باشد. برخی ناظران از شی جین‌پینگ به عنوان قدرتمندترین رهبر چین در دهه‌های اخیر نام برده‌اند هر چند گفته‌اند هنوز مشخص نیست که نام او نیز‌ مانند مائوتسه تونگ و دنگ ژیائوپینگ وارد قانون اساسی شود.
شی جین‌پینگ در اجلاس قبلی حزب کمونیست در پنج سال پیش به دبیرکل حزب رسید و چند ماه بعد در نشست سراسری کنگره ملی خلق- پارلمان چین- به ریاست‌جمهوری انتخاب شد. سایر مقامات ارشد دولتی‌ از جمله نخست‌وزیر نیز به همین ترتیب به سمت‌های مهم دولتی رسیدند. کنگره حزب کمونیست سایر اعضای ارشد حزب از جمله اعضای کمیته دائم دفتر سیاسی- مهم‌ترین نهاد تصمیم‌گیری در نظام- را نیز انتخاب می‌کند که تصدی سمت‌های مهم در دولت را در دست می‌گیرند.
کنگره حزب کمونیست همچنین فرصتی است تا رهبری کشور، فرد مورد نظر خود برای جانشینی را نیز به تدریج وارد صحنه کند. پیشتر‌ از دبیر شعبه محلی حزب در شهر چونگیکنگ به عنوان جانشین احتمالی شی نام برده می‌شد. وی از نزدیکان رییس‌جمهور‌ نبود و چندی پیش به اتهام فساد از سمت خود برکنار شد و جای خود را به چن مینر داد. گفته می‌شود نظر شی جین‌پینگ گزینش چن به عنوان دبیرکل آینده حزب کمونیست چین است.
با وجود رشد اقتصادی سریع چین طی چند دهه اخیر، روند توسعه سیاسی در این کشور بسیار کند بوده و به خصوص از زمان آغاز زمامداری شی جین‌پینگ به نظر می‌رسد حکومت با استفاده از سیاست مبارزه با فساد، به روند بیرون راندن رقبای احتمالی رییس‌جمهور‌ از تشکیلات حکومتی پرداخته و با تاکید بر لزوم حفظ دستاوردهای اقتصادی به برخورد شدید با منتقدان نظام از جمله بازداشت و حبس آنان روی آورده است.
برخی تحلیلگران این روند را نگرا‌ن‌کننده دانسته و گفته‌اند که در صورت عدم توسعه سیاسی و حرکت سریع به سوی دموکراسی، ممکن است چین به خاطر تحولات سریع اجتماعی با تنش‌ها و بحران‌های سیاسی شدید مواجه شود که نه‌تنها سلامت اقتصادی این کشور را به مخاطره خواهد انداخت بلکه به دلیل موقعیت مهم آن در اقتصاد‌ جهانی، تبعات ناگواری را هم برای سایر کشورها در پی آورد.
ورود چین به عرصه تجارت اسلحه
چین که از دو دهه قبل به طور جدید مدرن‌سازی ارتش را دنبال می‌کرد، به تدریج به جرگه کشورهایی پیوسته است که در عرصه تجارت اسلحه در جهان مطرح هستند. چین در زمینه اسلحه‌سازی به یکی از قدرت‌های جهان تبدیل شده و اکنون در حال ساخت و صادرات تسلیحات مدرن‌تر است. اگرچه چین در زمینه صادرات اسلحه مقررات سختی به اجرا گذاشته‌ اما در زمینه فروش تسلیحات به خصوص در پنج سال گذشته به یکی از کشورهای مورد توجه تبدیل شده است. چین اکنون نزدیک به 2/6 درصد از تجارت تسلیحات جهان را به خود اختصاص داده است که در مقایسه با پنج سال 2007 تا 2011 میلادی شاهد 74 درصد رشد بوده است. چین در این مدت توانسته از آلمان و فرانسه و بریتانیا پیشی بگیرد و اکنون سومین صادر‌کننده بزرگ اسلحه در دنیا به حساب می‌آید. بزرگ‌ترین بازار صادراتی اسلحه چین، پاکستان است که اخیرا یک قرارداد برای خرید کشتی از چین امضا کرد که جزییات زیادی از آن فاش نشده و قصد دارد هشت فروند زیردریایی از چین خریداری کند.
به نوشته گلوبال‌تایمز چین، تعجبی نیست که چین در زمینه ساخت تسلیحات پیشرفته در حال انجام تحقیقات گسترده است. این کشور بر این باور است که با دوران عقب‌ماندگی نظامی وداع کرده است و الان حرف‌های زیادی در زمینه ساخت ناوشکن، زیردریایی و جنگنده دارد و نمونه آن موفقیت این کشور در ساخت جنگنده جی-20 است. این یک جنگنده رادار‌گریز است که شینهوا اخیرا از وزارت دفاع گزارش کرد نیروی هوایی چین آن را رسما به خدمت گرفته است. چین برای اینکه بتواند اسلحه‌هایش را بهتر صادر کند، امتیازات مالی و بانکی از جمله وام به خریداران می‌دهد و برای همین توانسته در این بازار به سرعت رشد کند و بسیاری از کشورهای آسیای جنوب شرقی هم خریداران تسلیحات چین هستند. چین اکنون به 55 کشور از جمله کشورهای آسیایی، آسیای جنوب شرقی، خاورمیانه و آمریکای لاتین اسلحه صادر می‌کند. البته چین هنوز عقب‌تر از آمریکاست که یک‌سوم از کل صادرات سلاح را در دنیا در اختیار دارد و به 100 کشور سلاح می‌فروشد و نیمی از این سلاح‌ها به خاورمیانه صادر می‌شود. چین امیدوار است در زمینه ساخت و صادرات جنگنده پیشرفت‌های بیشتری داشته باشد و با جنگنده‌های صادراتی آمریکا نیز در این راستا رقابت کند و سامانه موشکی خونگ چی ساخت این کشور نیز قابلیت رقابت با سامانه ضد‌موشکی پاتریوت آمریکا را به دست آورده است. چین امسال برای اولین بار پس از کش و قوس‌های بسیار و مخفی نگه داشتن آمار نظامی، بودجه دفاعی خود را 152 میلیارد دلار اعلام کرد. این رقم بر اساس اعلام وزارت دارایی چین در مقایسه با سال 2016 میلادی هفت درصد رشد نشان می‌دهد.