دور زدن دوباره تحریم‌ها

مجیدرضا حریری*- بعد از اظهارات ترامپ مبنی بر خروج ایالات متحده از برجام همچنان بحث‌هایی درباره وضعیت اقتصادی و مبادلات تجاری ایران مطرح است‌. این روابط اما بستگی بسیار مهم و تنگاتنگی به روابط ایران با چین و روسیه و همچنین اتحادیه اروپا دارد‌. به وضوح روشن است که امروز نسبت به قبل از قرارداد برجام چند گام جلوتر هستیم و همین موضوع بسیار امیدوارکننده است‌. به هر روی اجماع جهانی امروز نه‌تنها علیه ما نیست بلکه قابل اعتماد بودن ایران بر سر میز مذاکره نیز بیش از گذشته برای اروپا و سازمان ملل متحد به اثبات رسیده است‌. اما تنها نقطه‌ای که باید حساسیت بیشتری نسبت به آن داشته باشیم قراردادهای نفتی کشور است که این موضوع نیز طی زمان قابل بررسی و تامل خواهد بود‌. آینده تجاری و اقتصادی کشور اما ارتباطی مستقیم با عکس‌العمل مدیران، تصمیم‌گیران و رهبران سیاسی ایران و اروپا دارد‌. به هر روی بعد از سخنرانی ترامپ شاهد آن بودیم که تعداد زیادی از سیاستمداران اروپایی و حتی آمریکایی نسبت به تصمیم برجام واکنش مثبتی نداشتند‌. از همین رو است که باید با رفتاری خردمندانه وارد بازی آمریکا نشده و اجازه ندهیم تصمیمات آمریکا، ایران را وارد رفتارهای هیجانی کند‌. امروز در بدترین و ناامیدکننده‌ترین شرایط ممکن‌ به وضعیت اقتصادی خود پیش از برجام بازخواهیم گشت‌. اما تفاوت این‌بار در تجربیات کشور است‌. با بدترین شرایط تحریم را در گذشته مواجه بوده‌‌ایم و انتقادها همواره از دولت‌های نهم و دهم در راستای تصمیمات نادرست و بی‌توجهی به پیش‌بینی‌های کارشناسان اقتصادی و سیاسی بود‌. حال آنکه دولت روحانی معتقد است همه شرایط را پیش‌بینی کرده است و آمادگی لازم در راستای مدیریت هرگونه تحریم یا برخورد سیاسی را نیز دارد‌. در همین راستا اگر دولت روحانی پیش‌بینی‌های لازم و همچنین برنامه‌ریزی‌های هدفمند را انجام داده باشد اتفاقی بسیار مثبت شکل گرفته است و در صورت مواجهه با مشکلات، انتقادی که به دولت‌های نهم و دهم وارد بود، همچنان بر دولت روحانی وارد است.اگر‌چه در حال حاضر نیز این سوال مطرح است که به راستی چرا با وجود آنکه از یک سال گذشته تاکنون پیش‌بینی‌ها شرایط امروز را می‌کرد دولت حاضر به فروش منابع ارزی و منابع طلای خود شده است؟ اما همچنان باید در انتظار آینده بازار بود تا هر چه زودتر شرایط روشنی برای تصمیم‌گیری‌های اقتصادی و تجاری فراهم شود‌. در این بین اما یکی از نکات مهم که نباید فراموش کرد رابطه ایران با دیگر شرکای تجاری همچون چین است‌. نباید فراموش کرد که ایران همواره به عنوان یکی از بهترین شرکای تجاری مطرح است‌. در حقیقت می‌توان گفت چین قبل از برجام، حین برجام و حتی در نبود برجام شریکی قابل اعتماد بوده و هست که روابط تجاری با آن کشور فراتر از روابط سیاسی ارزشمند است‌. نگاهی دیگر به خروج آمریکا از برجام اما نشان‌دهنده آن است که بار دیگر باید به دنبال راهکارهای مناسب برای دور زدن‌ تحریم‌ها بود‌. به هر روی ایران نیازمند ادامه روابط تجاری خود است و در همین مسیر به‌طور قطع نیازمند روابط بین‌الملل خواهد بود‌. از همین رو است که اگر تحریم‌ها نیز شرایط را دشوار کند باید با توجه به تجربیات گذشته راهکار مناسب برای عبور را یافت‌.
*عضو اتاق بازرگانی ایران و چین