امیدی به اصلاح نظام بانکی نیست

احسان سلطانی* - در اقتصادی که نقدینگی در آن همچنان رو به رشد است و افزایش نرخ ارز و تورم را با خود همراه دارد، نمی‌توان چشم‌انداز مثبتی از بازار اقتصادی کشور ارائه داد و به اصلاحات ساختاری امیدوار بود. در شرایط کنونی آنچه به طور حتم در اقتصاد شاهد آن خواهیم بود، ادامه رشد تورم است، چه آنکه افزایش سطح قیمت‌ها ابتدا از سمت رشد قیمت کالاها وارد اقتصاد شد و اکنون این رشد تورمی به بخش خدمات نیز وارد شده است تا با نفوذ در دیگر بخش‌های اقتصادی به رشد خود ادامه دهد. اما در چنین شرایطی بانک مرکزی از ارائه آمار تورمی سر باز می‌زند و در پی آن است تا با تغییر رویه‌اش، دست به انتشار آماری از تغییرات قیمتی بازار بزند که منطبق با واقعیت‌های موجود در اقتصاد نیست. آن‌طور که رییس کل بانک مرکزی نیز می‌گوید، 30 درصد قدرت خرید مردم به واسطه رشد تورم از بین رفته است. این موضوع به معنای آن است که تورم در شرایط کنونی به بالاتر از 40 درصد رسیده که بانک مرکزی از اعلام نرخ آن خودداری می‌کند. از سویی با وجود آنکه رییس کل بانک مرکزی از تلاش‌های وسیع‌اش برای اصلاح نظام بانکی و حذف صفر از پول ملی سخن می‌گوید، اما تا زمانی که مشکل وسیع بانک‌های ورشکسته حل نشود و سیستم معیوب بانکی اصلاح نشود، تلاش سیاستگذار پولی نیز به نتیجه نخواهد رسید و چرخه معیوب سیستم بانکی به قوت خود باقی خواهد ماند به نحوی که حذف صفر از پول ملی نیز به عنوان یکی از سیاست‌های اصلاح نظام بانکی را نمی‌توان مثبت قلمداد کرد. اما با وجود آنکه در بحران‌های مالی فراگیر که افسارگسیختگی بانک‌ها عامل آن است، می‌توان با کنترل و کاهش فعالیت بانک‌ها به کنترل ضریب فزاینده پولی مبادرت ورزید، با این حال در نظام بانکی ایران که بانک‌ها کماکان برای جذب سپرده‌های بالا تلاش می‌کنند، امیدی به اصلاح نخواهد بود به طوری که در این چرخه معیوب، افزایش ضریب فزاینده پولی از طریق سیستم بانکی رشد ادامه‌دار نقدینگی را موجب خواهد شد. بنابراین با وجود آنکه اصلاح نظام بانکی با دیدگاه پولی ممکن خواهد بود، اما در اقتصادی که به واسطه کوچک و ضعیف شدن و به حاشیه راندن بخش خصوصی‌اش در حال سقوط است، نمی‌توان به اصلاح نظام بانکی با سیاست‌های پولی مبادرت ورزید.
* پژوهشگر اقتصادی